Ung thư đại trực tràng là một trong những căn bệnh ung thư phổ biến nhất tại Việt Nam và trên thế giới. Đáng lo ngại hơn, độ tuổi mắc bệnh đang ngày càng trẻ hóa. Tuy nhiên, có một tin tức cực kỳ tốt lành mà không phải ai cũng biết: Theo các nghiên cứu uy tín, có đến 50-75% trường hợp ung thư đại trực tràng hoàn toàn có thể được ngăn chặn nhờ vào việc điều chỉnh lối sống và tầm soát sớm.
Tại Công ty Dược Viban, chúng tôi tin rằng phòng bệnh hơn chữa bệnh. Trong bài viết này, các chuyên gia của chúng tôi sẽ cung cấp cho bạn một cẩm nang toàn diện, chi tiết và dễ áp dụng nhất để chủ động xây dựng "tấm khiên" vững chắc bảo vệ bạn và gia đình khỏi căn bệnh này.
Hiểu Đúng Về Ung Thư Đại Trực Tràng & Các Yếu Tố Nguy Cơ
Trước khi đi vào các biện pháp phòng ngừa, hãy cùng tìm hiểu nhanh về "kẻ thù" mà chúng ta đang đối mặt.
1. Ung thư đại trực tràng là gì?
Ung thư đại trực tràng là sự phát triển bất thường của các tế bào ác tính ở đại tràng (phần dài nhất của ruột già) hoặc trực tràng (phần cuối của ruột già). Hầu hết các khối u này đều bắt nguồn từ các polyp (những khối u nhỏ, lành tính) trên thành ruột. Theo thời gian, một số loại polyp có thể phát triển thành ung thư. Đây chính là lý do việc phát hiện và loại bỏ sớm polyp qua tầm soát có ý nghĩa sống còn.
Một số loại polyp phát triển thành ung thư đại trực tràng
2. Ai là người có nguy cơ cao?
Có hai nhóm yếu tố nguy cơ chính:
-
Yếu tố không thể thay đổi:
-
Tuổi tác: Nguy cơ tăng cao sau 45 tuổi.
-
Tiền sử gia đình: Có người thân (bố mẹ, anh chị em) mắc ung thư đại trực tràng hoặc polyp.
-
Tiền sử cá nhân: Từng mắc các bệnh viêm ruột mạn tính (IBD) như Crohn, viêm loét đại tràng.
-
Yếu tố di truyền: Mang các hội chứng di truyền hiếm gặp.
-
-
Yếu tố có thể thay đổi (Đây là phần bạn có thể kiểm soát!):
-
Chế độ ăn uống không lành mạnh.
-
Lối sống ít vận động.
-
Thừa cân, béo phì.
-
Hút thuốc lá.
-
Lạm dụng rượu bia.
-
Trọng tâm của bài viết này sẽ tập trung vào nhóm yếu tố thứ hai – những thói quen bạn hoàn toàn có thể thay đổi từ hôm nay để giảm thiểu rủi ro một cách đáng kể.
"Chìa Khóa Vàng" Trong Phòng Ngừa Ung Thư Đại Trực Tràng: 4 Trụ Cột Lối Sống
Đây là phần quan trọng nhất. Hãy coi 4 trụ cột dưới đây là chiến lược cốt lõi để bảo vệ sức khỏe đường ruột của bạn.
1. Dinh Dưỡng Thông Minh: "Bức Tường" Chắn Ung Thư Từ Bên Trong
Những gì bạn ăn hàng ngày có tác động trực tiếp đến sức khỏe của đại trực tràng.
-
Tăng Cường "Chiến Binh" Chất Xơ: Chất xơ hoạt động như một "chiếc chổi" giúp làm sạch đường ruột, tăng khối lượng phân, giảm thời gian các chất độc hại tiếp xúc với thành ruột.
-
Mục tiêu: 480 - 560 gram rau củ quả mỗi ngày
-
Nguồn thực phẩm tốt nhất:
-
Rau củ: Bông cải xanh, cà rốt, rau bina, atiso.
-
Trái cây: Táo, chuối, lê, quả mọng (dâu tây, việt quất).
-
Ngũ cốc nguyên hạt: Gạo lứt, yến mạch, bánh mì nguyên cám.
-
Các loại đậu: Đậu lăng, đậu đen, đậu gà.
-
-
-
Hạn Chế "Kẻ Thù Thầm Lặng": Thịt Đỏ và Thịt Chế Biến Sẵn:
-
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã xếp thịt chế biến sẵn (xúc xích, thịt xông khói, giăm bông, thịt hộp) vào nhóm 1 các chất gây ung thư. Chỉ cần ăn 50g thịt chế biến sẵn mỗi ngày (tương đương 1 chiếc xúc xích) có thể làm tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng lên 18%.
-
Khuyến nghị:
-
Thịt đỏ (bò, lợn, cừu): Giới hạn dưới 3 khẩu phần/tuần (tổng cộng khoảng 350-500g).
-
Thịt chế biến sẵn: Tránh hoàn toàn hoặc ăn vào dịp cực kỳ hiếm.
-
Thay thế bằng: Thịt gà, cá, trứng, và các nguồn đạm thực vật.
-
-
-
Bổ Sung Canxi và Vitamin D: Nhiều nghiên cứu cho thấy Canxi và Vitamin D có thể có tác dụng bảo vệ, chống lại ung thư đại trực tràng. Bạn có thể tìm thấy chúng trong sữa, sữa chua, phô mai, cá hồi và ánh nắng mặt trời buổi sáng.
2. Vận Động Thường Xuyên: "Liều Thuốc" Miễn Phí Hiệu Quả Nhất
Lối sống tĩnh tại làm tăng tình trạng viêm trong cơ thể và làm chậm quá trình tiêu hóa, tạo điều kiện cho ung thư phát triển. Vận động giúp giải quyết cả hai vấn đề này.
-
Cơ chế hoạt động: Tập thể dục giúp giảm viêm, cải thiện hệ miễn dịch, kiểm soát insulin và giải phóng các protein có khả năng sửa chữa DNA bị hư hỏng.
-
Khuyến nghị từ Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ (ACS):
-
150-300 phút hoạt động cường độ trung bình (đi bộ nhanh, đạp xe, bơi lội) MỖI TUẦN.
-
Hoặc 75-150 phút hoạt động cường độ mạnh (chạy bộ, leo cầu thang, thể thao đối kháng) MỖI TUẦN.
-
-
Mẹo nhỏ: Bạn không cần đến phòng gym. Chỉ cần đi cầu thang bộ thay vì thang máy, đi bộ nhanh 30 phút mỗi ngày cũng tạo ra sự khác biệt lớn.
3. Duy Trì Cân Nặng Lý Tưởng và Vòng Eo Khỏe Mạnh
Béo phì, đặc biệt là mỡ thừa vùng bụng, không chỉ là vấn đề thẩm mỹ. Nó là một "nhà máy" sản xuất các yếu tố gây viêm mạn tính, tạo môi trường thuận lợi cho các tế bào ung thư sinh sôi. Duy trì chỉ số khối cơ thể (BMI) trong ngưỡng khỏe mạnh (18.5 - 22.9 cho người châu Á) là một mục tiêu quan trọng.
4. Loại Bỏ Thói Quen Độc Hại: Thuốc Lá và Rượu Bia
-
Thuốc lá: Các chất độc hại trong khói thuốc đi vào máu và có thể gây hại cho DNA của tế bào trong toàn bộ cơ thể, bao gồm cả đại tràng.
-
Rượu bia: Việc lạm dụng rượu bia làm tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng. Cơ thể chuyển hóa cồn thành acetaldehyde, một chất hóa học có khả năng gây ung thư.
4 trụ cột ngừa ung thư trực tràng
Tầm Soát Sớm: "Tấm Khiên" Vững Chắc Nhất Để Phát Hiện & Tiêu Diệt Mầm Bệnh
Nếu thay đổi lối sống là "phòng thủ", thì tầm soát sớm chính là "phản công" hiệu quả nhất. Mục tiêu của tầm soát là phát hiện và cắt bỏ các polyp trước khi chúng có cơ hội trở thành ung thư.
Khi nào bạn nên bắt đầu tầm soát?
Theo khuyến nghị mới nhất, hầu hết mọi người nên bắt đầu tầm soát ung thư đại trực tràng định kỳ từ năm 45 tuổi, ngay cả khi không có triệu chứng gì. Nếu bạn có các yếu tố nguy cơ cao (như tiền sử gia đình), bác sĩ có thể khuyên bạn tầm soát sớm hơn.
Các phương pháp tầm soát phổ biến nhất năm 2025:
|
Phương pháp |
Mô tả |
Ưu điểm |
Nhược điểm |
Tần suất đề nghị |
|
Nội soi đại tràng |
Dùng ống mềm có camera để quan sát toàn bộ đại tràng. |
Tiêu chuẩn vàng. Vừa chẩn đoán, vừa loại bỏ polyp cùng lúc. |
Cần chuẩn bị ruột, có thể gây khó chịu. |
10 năm một lần (nếu bình thường) |
|
Xét nghiệm FIT |
Tìm máu ẩn trong phân, dấu hiệu sớm của chảy máu do polyp/khối u. |
Không xâm lấn, dễ thực hiện tại nhà, chi phí thấp. |
Độ nhạy không bằng nội soi. Cần làm xét nghiệm dương tính bằng nội soi. |
Hàng năm |
|
Nội soi đại tràng sigma |
Tương tự nội soi nhưng chỉ kiểm tra phần dưới của đại tràng. |
Nhanh hơn, ít cần chuẩn bị hơn nội soi toàn bộ. |
Bỏ sót các tổn thương ở phần trên của đại tràng. |
5 năm một lần |
Hãy thảo luận với bác sĩ để chọn phương pháp phù hợp nhất với bạn.
Nên tầm soát ung thư đại trực tràng định kỳ
Hỏi & Đáp Nhanh Cùng Viban (FAQ)
-
Ăn chay có giúp phòng ngừa ung thư đại trực tràng không?
-
Có thể. Chế độ ăn chay giàu thực vật thường chứa nhiều chất xơ và ít chất béo bão hòa, điều này rất tốt. Tuy nhiên, một chế độ ăn chay không lành mạnh (nhiều đồ chiên rán, tinh bột tinh chế) vẫn tiềm ẩn nguy cơ.
-
-
Bổ sung thực phẩm chức năng có thay thế được chế độ ăn không?
-
Không. Thực phẩm chức năng chỉ nên đóng vai trò hỗ trợ, không thể thay thế một chế độ ăn uống đa dạng và cân bằng. Hãy ưu tiên nhận dưỡng chất từ thực phẩm tự nhiên.
-
-
Chi phí nội soi đại tràng năm 2025 là bao nhiêu?
-
Chi phí có thể dao động tùy thuộc vào bệnh viện và dịch vụ (có gây mê hay không). Bạn nên liên hệ trực tiếp các cơ sở y tế để có thông tin chính xác nhất. Tuy nhiên, hãy nhớ rằng chi phí cho việc tầm soát phòng bệnh luôn nhỏ hơn rất nhiều so với chi phí điều trị.
-
Hành Động Ngay Hôm Nay: Lộ Trình Của Bạn Cùng Viban
Đọc xong bài viết này, bạn đã có trong tay kiến thức mạnh mẽ. Nhưng kiến thức chỉ thực sự có giá trị khi được chuyển hóa thành hành động.
-
Bắt đầu từ một thay đổi nhỏ: Chọn MỘT điều bạn cảm thấy dễ thực hiện nhất ngay ngày mai. Ví dụ: "Tôi sẽ ăn một quả táo mỗi ngày" hoặc "Tôi sẽ đi bộ 30 phút sau bữa tối".
-
Lên kế hoạch tầm soát: Nếu bạn trên 45 tuổi (hoặc có nguy cơ cao), hãy đặt lịch hẹn với bác sĩ để thảo luận về việc tầm soát. Đừng trì hoãn!
Phòng ngừa ung thư đại trực tràng không phải là một việc làm xa vời hay phức tạp. Nó nằm ở ngay trong những lựa chọn nhỏ bạn thực hiện mỗi ngày – trong bữa ăn, trong từng bước chân, trong quyết định từ bỏ một thói quen xấu.
Công ty Dược Viban cam kết đồng hành cùng bạn trên hành trình chăm sóc sức khỏe chủ động. Hãy chia sẻ bài viết này cho người thân và bạn bè, bởi vì kiến thức được lan tỏa là món quà sức khỏe quý giá nhất.
