Ho là một phản xạ có lợi giúp làm sạch đường thở, tống xuất đờm nhớt và các tác nhân gây kích ứng ra bên ngoài. Tuy nhiên, khi trẻ ho quá nhiều hoặc ho kéo dài nhiều ngày không khỏi, sức khỏe của bé có thể bị ảnh hưởng và đôi khi đây là dấu hiệu của các bệnh lý hô hấp cần được phát hiện sớm. Hiểu đúng về tình trạng ho sẽ giúp cha mẹ chăm sóc trẻ đúng cách và hạn chế biến chứng.
1. Ho nhiều và ho kéo dài ở trẻ: cha mẹ cần hiểu đúng
Ho nhiều là khi trẻ xuất hiện các cơn ho dồn dập, ho thành tràng, dễ làm trẻ mệt mỏi, khó ngủ và sụt giảm năng lượng. Trong khi đó, ho kéo dài được xác định khi trẻ ho liên tục hơn bốn tuần. Tình trạng này thường gặp ở trẻ nhỏ từ 2–3 tuổi, nhưng cũng có thể xuất hiện ở trẻ lớn hơn, nhất là sau một đợt nhiễm virus hô hấp.
Trẻ ho kéo dài nhiều ngày không khỏi và nguy cơ ảnh hưởng sức khỏe
Mặc dù ho giúp bảo vệ cơ thể, nhưng ho quá mức lại khiến trẻ suy kiệt và dễ làm nặng thêm các bệnh lý nền có sẵn. Vì vậy, việc theo dõi sát sao thời gian ho và các biểu hiện đi kèm là vô cùng quan trọng.
2. Trẻ ho nhiều có ảnh hưởng gì đến sức khỏe?
Ảnh hưởng đến ăn uống và giấc ngủ
Ho liên tục khiến trẻ khó bú, khó ăn, dễ nôn ói sau mỗi cơn ho. Tình trạng này kéo dài dẫn đến mất nước, sút cân và suy giảm sức đề kháng. Giấc ngủ bị gián đoạn về đêm khiến trẻ mệt mỏi, quấy khóc và hồi phục chậm hơn.
Tác động đến tinh thần và sinh hoạt hằng ngày
Trẻ ho kéo dài thường bị khó chịu, cáu gắt, giảm khả năng tập trung, ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động học tập và vui chơi. Nhiều trẻ lớn còn trở nên tự ti khi phải ho liên tục ở lớp học.
Làm nặng thêm các tình trạng có sẵn
Ở trẻ có thoát vị rốn hoặc thoát vị bẹn từ trước, các cơn ho mạnh làm tăng áp lực ổ bụng khiến vị trí lồi rõ hơn, gây đau và khó chịu, thậm chí tăng nguy cơ nghẹt thoát vị.
Có thể là biểu hiện của bệnh lý hô hấp nghiêm trọng
Ho kéo dài không chỉ là triệu chứng thông thường. Trong nhiều trường hợp, đây là dấu hiệu cảnh báo các bệnh như viêm phổi, viêm tiểu phế quản, hen phế quản, ho gà, lao phổi hoặc dị vật đường thở. Nếu không được chẩn đoán sớm, trẻ có nguy cơ gặp biến chứng nặng, đặc biệt trong các bệnh lý viêm đường hô hấp dưới.
3. Nguyên nhân trẻ ho kéo dài: thay đổi theo từng độ tuổi
Ho kéo dài ở trẻ có thể liên quan đến nhiều nguyên nhân khác nhau, không chỉ ở phổi mà còn từ các cơ quan lân cận như mũi xoang, tai hoặc hệ tiêu hóa.
Các nguyên nhân khiến trẻ bị ho lâu ngày không dứt
Ở trẻ nhũ nhi, ho lâu ngày thường liên quan đến nhiễm virus hô hấp, vi khuẩn không điển hình, ho gà, lao, dị tật đường thở, bệnh tim bẩm sinh hoặc trào ngược dạ dày–thực quản. Trong khi đó, trẻ lớn hơn thường bị ho kéo dài do hen phế quản, tăng mẫn cảm phế quản sau nhiễm virus, giãn phế quản, dị vật đường thở sót lại, trào ngược hoặc ho do yếu tố tâm lý.
Việc xác định đúng nguyên nhân đóng vai trò quan trọng giúp bác sĩ đưa ra phương pháp điều trị phù hợp.
4. Khi nào trẻ ho cần được đưa đi khám sớm?
Sốt trên 38.5 độ là dấu hiệu cảnh báo khi trẻ ho nhiều cần đưa đi khám ngay
Nếu trẻ ho kéo dài từ ba đến năm ngày mà triệu chứng không giảm, cha mẹ nên đưa con đi khám. Tuy nhiên, trẻ cần được thăm khám ngay lập tức khi có các dấu hiệu cảnh báo sau:
-
Thở nhanh, thở rít, khò khè, lõm ngực
-
Sốt cao liên tục trên 38,5°C
-
Ho ra máu
-
Đờm đặc màu xanh hoặc vàng, có mùi hôi
-
Tím tái, mệt lả, bỏ ăn uống
-
Ho khởi phát đột ngột sau khi ăn hoặc chơi (nghi dị vật).
Ngoài ra, những dấu hiệu như sụt cân, đổ mồ hôi về chiều, khò khè tái diễn, ho có đờm kéo dài, đều gợi ý các bệnh đặc biệt như hen hoặc lao và cần kiểm tra sớm.
5. Cha mẹ nên chăm sóc trẻ bị ho như thế nào?
Cách chăm sóc trẻ bị ho tại nhà theo hướng dẫn của bác sĩ
Việc chăm sóc đúng đóng vai trò quan trọng giúp trẻ giảm khó chịu, dễ thở và hồi phục nhanh hơn. Nguyên tắc chung là làm sạch – làm ẩm – làm ấm – bổ sung dinh dưỡng – theo dõi sát.
Đầu tiên, cha mẹ cần đảm bảo môi trường sống của trẻ luôn thoáng và đủ độ ẩm. Độ ẩm lý tưởng từ 40–60% giúp làm mềm niêm mạc đường thở, giảm kích ứng và giảm tần suất ho. Trẻ cũng có thể được cho vào phòng tắm để hít hơi ấm trong vài phút, nhưng phải luôn có người lớn đi kèm và tránh dùng nước quá nóng để đề phòng bỏng.
Khi trẻ bị nghẹt mũi, rửa mũi bằng nước muối sinh lý giúp làm sạch dịch tiết, giúp bé thở dễ hơn. Với trẻ trên một tuổi, mật ong pha ấm loãng có thể làm dịu họng và giảm ho nhẹ. Trẻ dưới một tuổi thì chỉ nên dùng nước ấm hoặc dung dịch xịt họng chuyên biệt theo hướng dẫn của bác sĩ. Việc giữ ấm vùng ngực – cổ – bụng và kê cao đầu khi ngủ cũng giúp giảm tình trạng ho về đêm.
Để trẻ nhanh hồi phục, cha mẹ cần duy trì chế độ dinh dưỡng đầy đủ, không kiêng khem quá mức, đồng thời cho trẻ uống đủ nước trong ngày. Tuy nhiên, cần đặc biệt lưu ý không tự ý sử dụng thuốc, nhất là thuốc ho của người lớn hoặc các thuốc kháng sinh, corticoid.
Ở phần này, cha mẹ nên nhớ:
-
Không dùng thuốc ho của người lớn chia nhỏ cho trẻ, vì nguy cơ ngộ độc rất cao.
-
Không tự ý cho trẻ dùng kháng sinh, trừ khi được bác sĩ kê đơn.
-
Không dùng thuốc ức chế ho mạnh nếu chưa được hướng dẫn, vì có thể che lấp triệu chứng bệnh nặng.
-
Không tự dùng corticoid dạng uống hay xịt khi không có chỉ định, vì thuốc có thể gây tác dụng phụ nguy hiểm.
Bên cạnh chăm sóc tại nhà, việc theo dõi liên tục mức độ ho, màu sắc và tính chất đờm, giấc ngủ, khả năng ăn uống, kèm theo ghi nhớ các dấu hiệu bất thường là rất quan trọng. Cha mẹ cần đưa trẻ tái khám đúng lịch để bác sĩ đánh giá tiến triển bệnh và điều chỉnh điều trị nếu cần.
6. Kết luận
Ho là phản xạ có lợi, giúp bảo vệ đường hô hấp của trẻ. Tuy nhiên, khi ho quá nhiều hoặc ho kéo dài, trẻ có thể bị kiệt sức, ăn ngủ kém và đối mặt với nhiều nguy cơ tiềm ẩn. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu nghiêm trọng, đưa trẻ đi khám đúng thời điểm và chăm sóc tại nhà đúng cách sẽ giúp trẻ hồi phục nhanh hơn, hạn chế biến chứng và tránh điều trị sai cách.
|
|
