Táo bón không chỉ xuất phát từ chế độ ăn uống hay lối sống thiếu vận động, mà còn có thể đến từ yếu tố tâm lý – đặc biệt là stress kéo dài. Khi cơ thể chịu căng thẳng quá mức, hệ thần kinh, nội tiết và tiêu hóa đều bị ảnh hưởng, làm giảm nhu động ruột và gây ra tình trạng táo bón.
Stress kéo dài gây ảnh hưởng hệ tiêu hóa và có thể dẫn tới táo bón
1. Vì sao stress kéo dài có thể gây táo bón?
Hệ tiêu hóa không thuộc chức năng ưu tiên:
Khi bị căng thẳng, cơ thể sẽ kích hoạt “phản ứng sinh tồn”, ưu tiên năng lượng cho các hệ thống quan trọng như thần kinh, tuần hoàn và nội tiết. Hệ tiêu hóa lúc này không nằm trong danh sách ưu tiên, dẫn đến hoạt động tiêu hóa bị chậm lại. Kết quả là thức ăn di chuyển chậm hơn trong ruột, làm tăng nguy cơ táo bón.
Mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột:
Trong trạng thái khỏe mạnh, hệ vi sinh đường ruột duy trì tỷ lệ lý tưởng là 85% lợi khuẩn và 15% hại khuẩn. Tuy nhiên, stress kéo dài làm giảm số lượng lợi khuẩn, gây mất cân bằng hệ vi sinh. Sự mất cân bằng này không chỉ khiến hệ tiêu hóa yếu đi mà còn dẫn đến các triệu chứng như đầy bụng, khó tiêu và táo bón.
Căng thẳng kéo dài làm giảm lợi khuẩn, gây rối loạn tiêu hóa và táo bón
Rối loạn hành vi và thói quen:
Căng thẳng kéo dài khiến nhiều người thay đổi thói quen sinh hoạt: Ít vận động, bỏ bữa, uống ít nước hoặc ăn nhiều thực phẩm nhanh. Những hành vi này vô tình làm giảm nhu động ruột, khiến tình trạng táo bón ngày càng nặng hơn.
2. Làm thế nào để giảm stress?
Táo bón kéo dài có thể gây ra các biến chứng như trĩ, phình đại trực tràng, sa ruột hoặc suy dinh dưỡng. Do đó, việc kiểm soát stress là bước quan trọng giúp khôi phục hoạt động tiêu hóa bình thường.
Xác định nguyên nhân gây stress:
Trước hết, hãy tìm hiểu điều gì đang khiến bạn căng thẳng: công việc, các mối quan hệ hay áp lực tài chính. Khi nhận diện được nguyên nhân, bạn sẽ dễ dàng tìm ra hướng giải quyết và ngăn stress tác động tiêu cực lên sức khỏe.
Hít thở sâu:
Dành vài phút mỗi ngày để hít thở sâu có thể giúp thư giãn hệ thần kinh, giảm nhịp tim và ổn định tâm trí. Kỹ thuật hít thở sâu còn giúp cơ thể giải phóng hormone endorphin – chất giúp tạo cảm giác thoải mái và cân bằng cảm xúc.
Thiền:
Thiền giúp thư giãn tâm trí, giảm căng thẳng và cải thiện hoạt động tiêu hóa
Thiền giúp não bộ giảm hoạt động quá mức của vùng xử lý lo âu, từ đó mang lại cảm giác thư thái. Duy trì thói quen thiền 10–15 phút mỗi ngày sẽ giúp kiểm soát stress tốt hơn, đồng thời cải thiện giấc ngủ và tiêu hóa.
Massage:
Massage cổ, vai, lưng giúp giảm căng cơ và kích thích lưu thông máu. Bạn có thể tự massage tại nhà bằng cách quấn khăn ấm quanh cổ trong 10 phút, hoặc dùng bóng tennis lăn nhẹ vùng lưng để thư giãn cơ thể.
Nghe nhạc:
Âm nhạc có tác dụng làm dịu tâm trí, giải tỏa căng thẳng và cải thiện tâm trạng. Chọn những bản nhạc nhẹ nhàng, giai điệu chậm rãi để giúp cơ thể thư giãn hiệu quả hơn.
Tập thể dục, thể thao:
Tập luyện giúp cơ thể giải phóng năng lượng tiêu cực, tăng sản sinh endorphin và cải thiện chức năng tiêu hóa. Bạn có thể lựa chọn các bài tập nhẹ như yoga, đi bộ hoặc kéo giãn cơ, đặc biệt vào buổi sáng hoặc sau giờ làm việc.
3. Các biện pháp bổ sung để chống táo bón
Nếu việc kiểm soát stress vẫn chưa giúp cải thiện tình trạng táo bón, bạn có thể kết hợp thêm các biện pháp hỗ trợ dưới đây:
Ăn nhiều rau xanh và trái cây:
Tăng lượng chất xơ giúp kích thích nhu động ruột và làm mềm phân. Rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt, trái cây tươi như cam, táo, chuối… là lựa chọn lý tưởng để cải thiện chức năng tiêu hóa.
Chế độ ăn nhiều rau xanh và trái cây giúp cải thiện táo bón và cân bằng cơ thể
Uống đủ nước:
Cung cấp đủ 1,5–2 lít nước mỗi ngày giúp làm mềm phân và hỗ trợ quá trình đào thải. Hạn chế cà phê, trà đặc và rượu vì chúng có thể gây mất nước, làm táo bón nặng hơn.
Sử dụng thuốc nhuận tràng đúng cách:
Trong trường hợp cần thiết, có thể dùng thuốc nhuận tràng theo chỉ định bác sĩ. Tuy nhiên, không nên lạm dụng vì thuốc có thể làm ruột “lười” co bóp, khiến tình trạng táo bón tái phát.
Thăm khám bác sĩ:
Nếu bạn đã áp dụng nhiều cách mà vẫn không cải thiện, hãy đến cơ sở y tế để được kiểm tra và điều trị đúng nguyên nhân. Bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm hoặc tư vấn hướng điều trị chuyên sâu hơn.
Stress kéo dài không chỉ ảnh hưởng đến tinh thần mà còn tác động trực tiếp đến hệ tiêu hóa, gây ra táo bón. Vì vậy, việc duy trì tinh thần thoải mái, kết hợp lối sống lành mạnh và chế độ ăn giàu chất xơ là chìa khóa để bảo vệ sức khỏe đường ruột và ngăn ngừa táo bón hiệu quả.
