Nước ăn chân là tình trạng tổn thương da bàn chân xảy ra khi chân tiếp xúc lâu với nước bẩn, đặc biệt trong mùa mưa lũ. Mặc dù không phải bệnh lý nguy hiểm, nước ăn chân gây ngứa, đau rát, bong tróc, ảnh hưởng đến sinh hoạt và lao động. Việc nhận biết sớm nguyên nhân và triệu chứng giúp điều trị đúng cách, tránh bội nhiễm và biến chứng.
1. Nước ăn chân là gì
Nước ăn chân là tình trạng da bị tổn thương khi bàn chân ngâm trong nước bẩn hoặc duy trì độ ẩm ướt trong thời gian dài. Khi hàng rào bảo vệ da bị phá vỡ, vi khuẩn, nấm da và ký sinh trùng dễ dàng xâm nhập, gây viêm, ngứa, rát và loét.
Tình trạng này phổ biến trong mùa mưa lũ, đặc biệt ở những người phải di chuyển, lao động trong môi trường nước ngập.
Lội nước ngập khiến da bàn chân bị bong tróc do nước bẩn gây tổn hại hàng rào bảo vệ da
2. Nguyên nhân gây nước ăn chân khi ngập lụt
Hàng rào bảo vệ da bị phá vỡ
Bàn chân trắng bệch, nhăn nheo và bong tróc kẽ ngón là dấu hiệu đặc trưng của nước ăn chân
Lớp sừng và màng lipid trên bề mặt da có vai trò bảo vệ cơ thể khỏi tác nhân gây hại. Khi chân ngâm lâu trong nước bẩn, lớp sừng bị trương phồng, mềm yếu và dễ bong tróc. Lớp lipid bảo vệ bị rửa trôi khiến da khô, nứt nẻ. Điều này tạo điều kiện để vi khuẩn và nấm xâm nhập qua các vết xước nhỏ. Sau vài ngày lội nước, da thường trắng nhăn, bong tróc, ngứa rát và đôi khi loét nhẹ.
Môi trường ẩm ướt khiến vi sinh vật phát triển
Khi kẽ ngón chân luôn trong trạng thái ẩm ướt, nấm da, đặc biệt là nấm kẽ chân, có thể phát triển mạnh. Giai đoạn đầu thường xuất hiện hiện tượng ngứa, nóng rát và bong vảy. Nếu không điều trị, tổn thương lan rộng, hình thành mụn nước và có thể chảy dịch. Vi khuẩn như tụ cầu và liên cầu cũng dễ xâm nhập, gây viêm đỏ, đau nhức hoặc mưng mủ.
Nước lũ chứa nhiều mầm bệnh
Nước ngập lụt thường chứa bùn đất, rác thải, phân động vật và nhiều tác nhân ô nhiễm khác. Khi da có vết thương nhỏ, vi khuẩn đường ruột, vi nấm và ký sinh trùng dễ thâm nhập và gây nhiễm trùng. Trường hợp nặng có thể dẫn đến viêm mô tế bào, viêm mạch bạch huyết, sốt và cần điều trị bằng kháng sinh.
Tác động từ giày dép và quần áo ẩm ướt
Giày dép hoặc quần áo ẩm ướt cọ xát liên tục vào da làm lớp biểu bì dễ bong tróc. Khi tiếp xúc nhiều giờ trong môi trường nước ngập, tổn thương da xuất hiện nhanh hơn và dễ bị nhiễm trùng.
3. Triệu chứng thường gặp khi bị nước ăn chân
Triệu chứng của nước ăn chân thường xuất hiện sau vài giờ đến vài ngày tiếp xúc với nước bẩn. Người bệnh có thể thấy da trắng bệch, mềm, nhăn nheo và bong tróc. Vùng da tổn thương ngứa rát, nóng và khó chịu. Tại kẽ ngón chân có thể xuất hiện mụn nước li ti hoặc vết nứt đau rát. Một số trường hợp bị loét, chảy dịch và có mùi do bội nhiễm.
Khi tổn thương lan rộng, người bệnh khó đi lại, cảm giác đau tăng khi mang giày dép hoặc vận động nhiều.
4. Nước ăn chân có nguy hiểm không
Hầu hết trường hợp nước ăn chân có thể điều trị và hồi phục tốt nếu chăm sóc đúng cách. Tuy nhiên, nếu để kéo dài hoặc nhiễm trùng nặng, người bệnh có thể gặp biến chứng như viêm mô tế bào, viêm mạch bạch huyết, mưng mủ, sốt và loét sâu. Người có bệnh nền như tiểu đường, suy giảm miễn dịch cần điều trị sớm để tránh biến chứng nghiêm trọng.
5. Cách xử trí khi bị nước ăn chân
Vệ sinh vùng da tổn thương
Ngay sau khi ra khỏi vùng nước ngập, cần rửa chân bằng nước sạch hoặc nước đun sôi để nguội. Việc lau khô kỹ, đặc biệt ở các kẽ ngón chân, giúp hạn chế sự phát triển của vi khuẩn và nấm. Có thể ngâm chân bằng nước muối sinh lý hoặc dung dịch thuốc tím loãng nồng độ 0,01 để sát khuẩn nhẹ, tránh gây kích ứng.
Điều trị bằng thuốc
Vệ sinh chân, lau khô và bôi thuốc sát khuẩn hoặc thuốc trị nấm
Tùy mức độ tổn thương, người bệnh có thể được chỉ định thuốc kháng sinh dạng bôi nếu có trầy xước hoặc loét nhẹ. Khi có dấu hiệu của nấm kẽ chân như bong vảy, ngứa nhiều hoặc nổi mụn nước, cần sử dụng thuốc bôi chống nấm theo hướng dẫn của bác sĩ. Trường hợp nhiễm trùng nặng, bác sĩ có thể kê kháng sinh uống và thuốc chống viêm.
Chăm sóc da trong giai đoạn phục hồi
Trong quá trình điều trị, người bệnh cần giữ chân khô thoáng, thay tất thường xuyên và tránh đi lại nhiều trong vùng nước ngập. Khi tổn thương đã khô và bắt đầu lành, có thể thoa kem dưỡng ẩm để tránh da nứt nẻ và hỗ trợ quá trình hồi phục.
6. Cách phòng ngừa nước ăn chân khi ngập lụt
Phòng ngừa nước ăn chân là yếu tố quan trọng giúp tránh tái phát và hạn chế nhiễm trùng. Người dân nên giữ chân khô sạch, thay tất khi bị ẩm, mang ủng hoặc giày chống thấm khi di chuyển trong vùng ngập. Giày dép cần được vệ sinh và phơi khô thường xuyên. Sau khi tiếp xúc nước bẩn, cần rửa và lau khô chân ngay.
Mang ủng chống thấm để phòng ngừa nước ăn chân trong mùa mưa lũ
Chế độ dinh dưỡng cũng góp phần quan trọng trong việc phục hồi da. Bổ sung thực phẩm giàu vitamin C, kẽm và rau xanh giúp tăng cường sức đề kháng và hỗ trợ da lành nhanh hơn.
Nước ăn chân mùa ngập lụt là tình trạng phổ biến nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa và điều trị dứt điểm nếu chăm sóc đúng cách. Khi nhận thấy các dấu hiệu đỏ rát, ngứa, bong tróc hoặc loét, người bệnh cần vệ sinh chân đúng cách và điều trị sớm. Việc giữ chân khô thoáng, bảo vệ da khi tiếp xúc với nước bẩn và duy trì dinh dưỡng hợp lý sẽ giúp hạn chế tối đa nguy cơ tái phát.
